Estrada Poznańska zainicjowała, a Centrum Praktyk Edukacyjnych w Centrum Kultury ZAMEK przygotowało doskonałe, rzeczowe badanie społeczne dotyczące przyszłości Skweru Wilhelmiego. W działania zaangażowanych było mnóstwo osób, którzy starali się dotrzeć do różnych grup zainteresowanych przestrzenią. Zapraszamy do zapoznania się z obszernym raportem.
Zainicjowanie badań na temat Skweru im. Romana Wilhelmiego wpisało się w proces zmian planowanych w okolicy ulicy Masztalarskiej. Ulica w istotnym stopniu zostanie odmieniona w wyniku przebudowy siedziby Estrady Poznańskiej, a także częściowej przebudowy Archiwum Państwowego. Badania miały za zadanie rozpocząć systematyczny namysł nad terenem Skweru im. Romana Wilhelmiego i dostarczyć podstaw do planowania konkretnych zmian zarówno w kontekście przestrzennym i estetycznym jak i dotyczących ewentualnych aktywności kulturalnych, które mogłyby mieć tam miejsce.
Pytani o opinię uczestnicy badania sondażowego [z różnych grup interesariuszy] deklarowali, że trawa i drzewa są koniecznymi elementami zagospodarowania skweru. Dodatkowo dla ponad połowy (52,3% badanych) kolorowe kwiaty były najbardziej pożądanym elementem przyrody. Jednocześnie jedynie 10% odpowiadających wskazało na krzewy, jako najbardziej pożądany element. W znaczącym stopniu wynika to z krytycznego stosunku badanych do rosnących obecnie na terenie Skweru krzewów, które jak wspomniano wyżej stanowią przyzwolenie do śmiecenia, pozostawiania w nich odpadków i nieczystości.
Z wypowiedzi respondentów wynika, że ich wyobrażenia o idealnym Skwerze podporządkowane są dwóm cechom: komfortowi i estetyce. Po pierwsze zatem badanym zależy by opisywane miejsce dawało schronienie przed słońcem (drzewa) i pozwalało na dowolność korzystania z przestrzeni (możliwość siedzenia na trawie). Po drugie, uważają, że zmiany na Skwerze powinny iść w takim kierunku, aby był on „estetycznie ładny”. Badani są zgodni, że to właśnie kwiaty pozwolą zwiększyć estetykę Skweru, sprawią też, że wraz z nimi będzie sprawiał wrażenie „zadbanego” i „przytulnego”.
Uczestnicy sondy wypowiedzieli się także na temat tego jaka nawierzchnia powinna pojawić się na Skwerze – wielu z nich zwracało uwagę, że bardzo ważne jest aby nawierzchnia była równa i czysta. Niektórzy podkreślali także, że nawierzchnia powinna być dostosowana do osób z niepełnosprawnościami i osób starszych. Ponad połowa (51%) badanych najwyżej oceniła kostkę jako rodzaj nawierzchni – argumentowali to estetyką i stosunkowo łatwym utrzymaniem. Krytykowane były: żwir (ze względu na generowania kurzu), a także beton i asfalt (ponieważ są już nadmiernie obecne w okolicy, określane były jako „nieprzyjazne”).
Proponowane elementy w społecznej przestrzeni
1. Nowoczesna (designerska) toaleta – ten zabieg estetyczny miałby uchronić przed aktami wandalizmu i dawałby nadzieję, na większe poczucie odpowiedzialności przekładającej się na utrzymanie czystości.
2. Społeczna architektura: mobilne ławki, miejsca z dostępem do prądu, plac zabaw oraz zadaszoną przestrzeń, gdzie można się schować przed deszczem.
3. Małe punkty usługowe – uzupełnieniem Skweru byłyby małe lokale gastronomiczne serwujące napoje i posiłki.
4. Dziedzictwo kulturowe – przede wszystkim mury miejskie [nazywane ruinami] – można je estetycznie obudować oraz wykorzystać w budowaniu opowieści o tym miejscu.
5. „Warzywniak” – ważne miejsce na mapie Skweru. Badani postulowali zachowanie jego funkcji przy jednoczesnym wpisaniu go w całościowych krajobraz przestrzeni.
Podsumowując, chociaż w większości pomysłów zwracano uwagę na publiczny charakter rewitalizowanej przestrzeni, który powinien oznaczać jak najszerszą dostępność, to badani biorący udział w warsztatach wydobywczych (wzięli w nich udział przedsiębiorcy i pracownicy „Estrady”) wykazywali wyraźną niechęć wobec często obecnych na Skwerze osób bezdomnych (niechcianych użytkowników placu).
Ponadto w większości pomysłów przeważała funkcja estetyczna Skweru, która zdaniem badanych miałaby pozytywnie wpłynąć na budowanie relacji międzyludzkich i wspólnotowe poczucie odpowiedzialności za miejsce. Pomimo pozornie włączającego charakteru w wielu wypowiedziach opisujących konkretne rozwiązania architektoniczne nie wspominano o szerszej dostępności mobilnych mebli czy toalety, jak na przykład dostosowaniu ich do potrzeb osób z różnymi stopniami sprawnościami.
Przyczyną takiego stanu mogło być niepogłębione i intuicyjne posługiwanie się kategorią przestrzeni publicznej traktowanej jako z założenia otwartej dla wszystkich oraz postrzeganie procesu estetyzacji jako pozornie chroniącego przed zniszczeniem i generującego poczucie wspólnotowej odpowiedzialności. Dlatego też, w przypadku przeprojektowywania przestrzeni Skweru kluczowy będzie namysł nad tym, których grup zarysowane powyżej pomysły i rozwiązania nie uwzględniają.
Pełne bananie: Raport Skwer Wilhelmiego – pobierz PDF
Badanie przygotowało Centrum Praktyk Edukacyjnych w Centrum Kultury ZAMEK na zlecenie Estrady Poznańskiej. Koordynacja badań: Katarzyna Chajbos, zespół badawczy: Ewelina Banaszek, Katarzyna Chajbos, dr Bogumiła Mateja-Jaworska, dr Bartek Lis, Jakub Walczyk, wsparcie badawcze: Emilia Krupa, Patrycja Pawlak, Agata Sucharska, wsparcie produkcyjne: Katarzyna Chrobak.
W działania zaangażowani są radni: Alicja Wilak, Elżbieta Szubert, Michał Kondella,Tomasz Dworek
