Garbary – część Starego Miasta w Poznaniu (w ścisłym rozumieniu), przebiegająca zasadniczo na osi północ-południe, wzdłuż ulicy Garbary.
Historia
Garbary zlokalizowane były w Średniowieczu pomiędzy wschodnimi murami Poznania, a Chwaliszewem. Stanowiły wąską, długą osadę służebną. Dzieliły się na trzy części, które częściowo rozróżniano jeszcze po II wojnie światowej:
- północną (Tama Garbarska) – rejon pomiędzy ul. Estkowskiego, a stacją Poznań Garbary (dawniej Poznań Tama Garbarska). Tutaj znajdują się m.in. Grochowe Łąki,
- środkową (właściwe Garbary, tzw. Wielkie) – od ul. Estkowskiego do Placu Bernardyńskiego,
- południową – poniżej Placu Bernardyńskiego, częściowo utożsamiane z Piaskami.
Mieszkańcy Garbar zajmowali się przede wszystkim oprawianiem skór, byli to garbarnicy, zwani też skórnikami. Fach ten wymagał dostępu do dużych ilości wody, co zapewniały Warta z jednej strony, a fosa miejska z drugiej. Garbowanie skór powodowało powstawanie nieprzyjemnych zapachów, z których znana była osada.
W XIX wieku ulica Garbary obrosła reprezentacyjnymi, wielopiętrowymi kamienicami w stylach historycznym i secesyjnym. Powstawały tu także liczne niewielkie zakłady przemysłowe, często w podwórzach.
Niektóre obiekty zabytkowe i osobliwości
Obiekty zlokalizowane w tym rejonie to m.in. (od północy):
- dworzec Poznań Garbary (dawniej Tama Garbarska),
- parafia św. Wojciecha w Poznaniu,
- neogotycka przepompownia ścieków z lat 1908-1909 (pod kierunkiem architekta Fritza Teubnera),
- kantor Krzyżanowskiego z 1882,
- dawny port rzeczny na Warcie, obecnie zdezindustrializowany – zabudowa mieszkaniowa Osiedla Nad Wartą (XXI w.),
- pomnik Akcji Bollwerk,
- budynek mieszkalny – ul. Garbary 97/98 z 1927-1928 (architekt Kazimierz Ruciński), ze zlokalizowaną na poddaszu pracownią, z której korzystał Wojciech Kossak,
- dawna Rzeźnia Miejska – rozległy kompleks zabudowań poprzemysłowych z 1898, częściowo przebudowany w latach 50. XX w. (architekt Felix Moritz),
- szkoła podstawowa nr 40 – ul. Garbary 82, z lat 1914–1917 (architekt Hermann Herrenberg) w stylu czerpiącym z renesansu północnego (niemieckiego i holenderskiego),
- pozostałość po arsenale artyleryjskim,
- średniowieczny klasztor dominikanów,
- barokowy kościół i klasztor franciszkanów – bernardynów,
- Kościół Przemienienia Pańskiego,
- Liceum Ogólnokształcące św. Marii Magdaleny,
- Ogród Roślin przy Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu – nieistniejący, pierwszy w Niemczech szkolny ogród botaniczny (1882),
- Wielkopolskie Centrum Onkologii.
Na całym odcinku ulicy Garbary stoją liczne kamienice z XIX i XX wieku o wybitnych walorach artystycznych i dekoracyjnych, np. Garbary 49 (z motywami kuźniczymi), czy Plac Bernardyński 1/2 (1900-1902, architekt Ludwik Frankiewicz). Na kamienicy przy ul. Garbary 44 umieszczone są popiersia Adama Mickiewicza i Tadeusza Kościuszki, a przy Garbarach 48, prawdopodobnie, Władysława Niegolewskiego i Kazimierza Kantaka.
Komunikacja
Ulicą Garbary do lat 70. XX wieku kursował tramwaj – pętle znajdowały się przy ul. Północnej oraz Woźnej. Obecnie jeżdżą tędy autobusy MPK Poznań linii 74 i 76, a tramwaj przecina Garbary na Placu Bernardyńskim i na ul. Estkowskiego.
