Dzielnica Cesarska w Poznaniu – ogólna nazwa na zespół reprezentacyjnych zabudowań, projektowanych przez wybitnych architektów europejskich w Poznaniu, w zachodniej części ścisłego centrum miasta, w stylach historycznych.

Historia

Dzielnica powstała w miejscu likwidowanych obwarowań Twierdzy Poznań, na ich zachodnim odcinku, zwłaszcza w szeroko rozumianym rejonie Bramy Berlińskiej. Pierwszy plan rozwoju budownictwa monumentalnego na tym terenie powstał w 1890 (radca budowlany Heinrich Grüder). Następną wersję, w 1903 sporządził Joseph Stübben. W 1904 cesarz Wilhelm II Hohenzollern powołał Królewską Komisję Rozbudowy Poznania, która zajęła się realizacją planów. 20 sierpnia 1910 miasto zyskało tytuł Rezydencjonalnego Miasta Poznań, w tym też dniu uroczyście poświęcono Zamek Cesarski.

Zabudowa oryginalna

Na Dzielnicę Cesarską składają się przede wszystkim następujące zabudowania (od północy):

• Teatr Wielki, 1910, architekt Max Littmann – wzorowany na Villi Rotonda w Vicenzie,
• Park Henryka Wieniawskiego,
• Niemiecki Bank Listów Zastawnych (późniejsze ZETO), 1912-1914, architekci August Raeder i Otto Meister,
• Park Adama Mickiewicza,
• Collegium Maius (dawna Komisja Kolonizacyjna), 1908-1910, radca budowlany Delius,
• Zamek Cesarski, 1905-1910, architekt Franz Schwechten,
• Willa Adolfa Landsberga, 1911, architekt Hans Uhl, sztukaterie Martin Samter,
• Instytut Higieny, 1912, architekt Fritz Teubner,
• Collegium Minus (dawna Akademia Królewska), 1905-1910, architekt Edward Fürstenau,
• Akademia Muzyczna (dawny Dom Ewangelicki – Evangelisches Vereinhaus), 1907-1908, architekt Johannes z Charlottenburga,
• Collegium Iuridicum (dawny Bank Spółek Raiffeisena), 1907, projekt berlińska firma Hartmann & Schlenzig,
• Ziemstwo Kredytowe (Posener Landschaft) i Dyrekcja Poczty (Oberpostdirektion), 1910, architekt Franz Schwechten,
• Park Karola Marcinkowskiego.

Zabudowa późniejsza

W okresie późniejszym (przed i po II wojnie światowej) zabudowę dzielnicy reprezentacyjnymi gmachami i budowlami kontynuowano. Powstały m.in. (od północy):

• Biblioteka Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej UAM, 2009, architekt Jacek Bułat z zespołem,
• Pomnik Katyński, 1999, Robert Sobociński,
• gmach NOT, 1960-1963, architekci Henryk Jarosz, Jerzy Liśniewicz i Jan Wellenger,
• Pomnik Ofiar Czerwca 1956, 1981, wcześniej pomnik Ottona Bismarcka i Pomnik Najświętszego Serca Pana Jezusa,
• Pomnik Adama Mickiewicza, 1960, architekci Bazyli Wojtowicz i Czesław Woźniak,
• Aula Nova, 2006, architekt Jerzy Gurawski,
• ü  rzeźba Obszar obrazów efemerycznych, 2009, Jan Berdyszak,
• ü  Pomnik kryptologów, 2007, Grażyna i Mariusz Kozakiewicze,
• ü  Uniwersytet Ekonomiczny, 1929-1932, architekt Adam Ballenstaedt.

Kontynuacją zabudowy Dzielnicy Cesarskiej w kierunku południowym jest dalszy pas gmachów reprezentacyjnych wzdłuż Alei Niepodległości, ul. Towarowej i Parku Marcinkowskiego, m.in. Dyrekcja Kolei w Poznaniu, Collegium Novum UAM, czy wysokościowiec Delta.

Kontekst

Zabudowa Dzielnicy Cesarskiej stała się dla mieszkańców Poznania w początku XX wieku wymarzonym miejscem spacerów i rekreacji – wcześniej miasto „okute” umocnieniami twierdzy nie miało podobnych terenów o wysokim standardzie. Jakość architektury, którą zabudowano ten teren postawiło natomiast Poznań w gronie zaplanowanych z rozmachem miast europejskich tamtego okresu.