Chwaliszewo – niewielka część Poznania, leżąca między Wartą a Garbarami, w obrębie osiedla samorządowego Stare Miasto. W latach 1444 – 1800 stanowiło odrębne miasto.

Historia

Chwaliszewo powstało jako osada na grobli kapitulnej, będącej jedyną drogą łączącą Ostrów Tumski z lewobrzeżnym Poznaniem w XV wieku. W 1444 roku przedstawiciele osady i kapituły poznańskiej niemal w przeddzień bitwy pod Warną otrzymali od króla Władysława przywilej lokacyjny. Powstało miasteczko liczące około 100 mieszkańców i będące własnością kapituły poznańskiej, lokowane na prawie magdeburskim.

Miasto miało swoje władze: radę, burmistrza i ich siedzibę ratusz, wybudowany przy głównej ulicy. Przed mostem w kierunku katedry znajdowały się dwa kościoły: św. Barbary i św. Wawrzyńca. W mieście znajdował się również szpital. Chwaliszewo posiadało własne cechy, dwa terminy targów w dniu św. Michała i św. Piotra. Chwaliszewscy rzemieślnicy byli konkurencją dla poznańskich. Ponadto dochodziło do sporów o wykorzystanie Warty. Jako odrębne miasto przetrwało do 1800 roku, kiedy to decyzją władz pruskich włączone zostało do miasta Poznania.

W 1807 na terenie Chwaliszewa urodził się Karol Libelt, zaś w 1846, na nieistniejącym już Moście Chwaliszewskim doszło do jednej z nielicznych potyczek podczas powstania 1846 roku. Dzielnica została zniszczona w dużym stopniu podczas walk w 1945. Odbudowane kamienice nawiązują do zabytkowej zabudowy.

Pierwszy stos w Polsce

W 1511 władze Chwaliszewa, po raz pierwszy w Polsce, spaliły na stosie czarownicę. Była to kobieta podejrzewana przez mieszkańców miasta o psucie piwa piwowarom, a kupcom i szynkarzom odbytów.

„Nowe Chwaliszewo”

Od pierwszych lat XXI w., po okresie zastoju, Chwaliszewo przechodzi stopniową rewitalizację. Duże nadzieje wiąże się z przebiegającym tędy turystyczno-historycznym Traktem Królewsko-Cesarskim oraz z rozpoczętej w 2008 budowie przy ul. Tylne Chwaliszewo (Nowe Chwaliszewo), pomiędzy starym i nowym korytem Warty, nowoczesnych i nawiązujących architektonicznie do zabudowy historycznej luksusowych kompleksów mieszkalno-usługowych. Do pełnego zagospodarowania pozostaje jeszcze stare koryto oraz obecne nabrzeża Warty, wraz z Półwyspem (Cyplem) Chwaliszewskim, gdzie planowany jest nadrzeczny park i port rekreacjny.

• W 2008 roku Chwaliszewo zostało uznane pomnikiem historii Polski
• W 2009 roku zostało utworzone stowarzyszenie „Chwaliszewo”, którego głównym celem – pro publico bono – jest wspieranie rewitalizacji oraz promocja tej historycznej dzielnicy.

Najważniejsze instytucje

• Okręgowa Izba Radców Prawnych
• Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna (Oddział Higieny Komunalnej i Oddz. Higieny Szkolnej)
• Zakład Opieki Zdrowotnej Chirurgia Endoskopowa
• Biblioteka Raczyńskich. Filia nr 11

Zabytki

• Złoty Krzyż, zwany krzyżem chwaliszewskim – krucyfiks w obecnej formie pochodzący z 1945 roku, stojący w miejscu dawnego przyczółka Mostu Chwaliszewskiego. Według tradycji krzyż w tym miejscu stoi od ponad 1000 lat.
• Kościół pw. Wszystkich Świętych w Poznaniu
• ruiny gazowni zbudowanej w latach 1854-1856